Kiedy dziecko zaczyna mówić r i czy warto się tym martwić?

Kiedy dziecko zaczyna mówić r i czy warto się tym martwić?

Wymowa głoski „r” stanowi częste zmartwienie rodziców dzieci w wieku przedszkolnym. Warto wiedzieć, że opanowanie tej głoski następuje stosunkowo późno i pojawiające się trudności są zazwyczaj naturalnym etapem rozwoju mowy. W tym artykule znajdziesz szczegółowe informacje na temat norm związanych z pojawieniem się „r” w mowie dziecka, przyczyn jej trudności oraz wskazówki, kiedy warto zgłosić się do specjalisty.

Kiedy dziecko zaczyna mówić głoskę „r”?

Głoska „r” jest jedną z najtrudniejszych do opanowania przez dzieci w języku polskim. Zazwyczaj pojawia się między 4. a 6. rokiem życia i do tego czasu jej brak nie powinien być powodem do niepokoju [1][2][5]. Wartość normy rozwojowej wskazuje, że dziecko powinno opanować prawidłową wymowę „r” około 5.-6. roku życia [1][5]. Do mniej więcej 2. roku życia „r” w ogóle nie pojawia się w artykulacji, w kolejnych etapach dzieci często zamieniają tę głoskę najpierw na „j”, a następnie na „l”, co jest naturalne i wynika z rozwoju aparatu mowy [5][6].

Jak przebiega proces nauki wymowy „r”?

Proces opanowania „r” obejmuje kilka etapów rozwoju artykulacyjnego u dziecka. Początkowo dzieci w wieku od 2. do 4. lat zamieniają „r” najpierw na „j”, potem na „l” – jest to uznawane za prawidłowy etap rozwoju mowy [5][6]. Typowa droga nabywania tej głoski wygląda następująco: brak „r” → zamiana na „j” → zamiana na „l” → pojawienie się poprawnej artykulacji pomiędzy 5. a 6. rokiem życia [5][6]. Brak głoski do tego czasu nie powinien stanowić powodu do zmartwień, jeśli ogólny rozwój mowy dziecka przebiega prawidłowo [1][5].

Dlaczego „r” sprawia trudność dzieciom?

„R” to jedna z najtrudniejszych głosek polskiego języka. Wymaga sprawnego funkcjonowania języka oraz współdziałania wielu mięśni narządów mowy. Dodatkowe trudności mogą się pojawić przy niewystarczającej sprawności języka lub drobnych problemach ze słuchem [1][5]. Poprawna wymowa „r” zależy również od rozwoju słuchu fonemowego, który pozwala dziecku rozróżniać i naśladować dźwięki [1][5].

Kiedy należy zgłosić się do logopedy?

Jeżeli po ukończeniu 6. roku życia dziecko nie wymawia jeszcze prawidłowo „r” lub jeśli pojawiają się inne trudności w mowie, warto skonsultować się ze specjalistą [2][8]. Wskazane jest uzyskanie porady także w przypadku, gdy dziecko nie wykazuje żadnych postępów po długim okresie ćwiczeń lub gdy problem znacząco utrudnia zrozumienie jego wypowiedzi przez otoczenie [2][5][8].

Czy brak „r” przed 6. rokiem życia to powód do niepokoju?

Do 6. roku życia brak głoski „r” w mowie dziecka nie kwalifikuje się jako zaburzenie i nie stanowi podstaw do niepokoju [1][5]. Jest to element tzw. normy rozwojowej. Dopiero gdy dziecko po ukończeniu 6 lat nie wymawia „r”, można podejrzewać rotacyzm lub opóźniony rozwój artykulacyjny [1][5][8]. Warto pamiętać, że każde dziecko rozwija się indywidualnie – presja i zbyt wczesna interwencja mogą przynieść więcej szkody niż pożytku [5][6].

Podsumowanie najważniejszych faktów

• Dziecko zazwyczaj zaczyna prawidłowo wymawiać „r” między 4. a 6. rokiem życia [1][2][5]
• Zamiana „r” na „j” lub „l” do 4. roku życia jest naturalna [5][6]
• Brak wymowy „r” do 6. roku życia nie jest niepokojący, po tym czasie wskazana jest konsultacja z logopedą [1][2][8]
• Prawidłowa wymowa „r” ma znaczenie dla ogólnej komunikacji i rozwoju mowy [3][5]
• Trudności w opanowaniu „r” często wynikają z indywidualnego tempa rozwoju lub drobnych predyspozycji artykulacyjnych [1][5]

Źródła:

1. https://medica-osw.pl/kiedy-dziecko-powinno-mowic-r-kluczowe-informacje-o-rozwoju-mowy
2. https://www.logotorpeda.com/wady-wymowy/gloska-r-kiedy-dziecko-powinno-ja-prawidlowo-wymawiac/
3. https://pppkolo.szkolnastrona.pl/index.php?c=article&id=24
4. https://enel.pl/enelzdrowie/ciaza-i-dziecko/kiedy-dziecko-zaczyna-mowic
5. https://panilogopedyczna.pl/2021/03/wszystko-o-glosce-r-kiedy-powinna-sie-pojawic-oraz-dlaczego-wielu-doroslych-i-dzieci-ma-problemy-z-jej-wymowa/
6. https://operator.edu.pl/pl/poradnia/rotacyzm-u-dziecka-jak-mozna-pracowac-nad-wada-wymowy-r/
7. https://mowologia.pl/artykuly/etapy-rozwoju-mowy-dziecka.html
8. https://www.logopedalondyn.co.uk/moje-dziecko-nie-mowi-r.html
9. https://logopediadladzieci.pl/co-jest-norma-a-co-nie/