Testy alergiczne pokarmowe umożliwiają wykrycie nieprawidłowych reakcji układu immunologicznego na składniki diety, opierając się przede wszystkim na oznaczaniu swoistych przeciwciał IgE przeciwko wybranym alergenom pokarmowym oraz – w określonych przypadkach – przeprowadzaniu doustnych prób prowokacyjnych uznawanych za złoty standard diagnostyczny [1][2][4][5][9].
Czym jest alergia pokarmowa i jak się ją diagnozuje?
Alergia pokarmowa to nieprawidłowa reakcja układu odpornościowego na określone białka obecne w pożywieniu, przebiegająca z udziałem swoistych przeciwciał IgE [1]. U niektórych pacjentów objawy pojawiają się natychmiast po spożyciu produktu wywołującego alergię. Podstawą diagnostyki jest oznaczenie obecności specyficznych IgE we krwi lub przeprowadzenie testów skórnych, jednak dla pełnego potwierdzenia konieczne bywa wykonanie doustnej próby prowokacyjnej kontrolowanej placebo [1][2][4].
U dzieci poniżej 4 roku życia preferowane są testy z krwi, gdyż testy skórne punktowe nie są w tym przypadku zalecane ze względu na ryzyko nieprawidłowych wyników i trudności interpretacyjnych [4].
Jak wyglądają testy alergiczne z krwi w praktyce?
Najczęściej testy alergiczne pokarmowe polegają na pobraniu próbki krwi z żyły łokciowej [1]. Tak uzyskane osocze analizowane jest w laboratorium. Kluczowym elementem badania jest dodanie do osocza odpowiedniego zestawu alergenów (tzw. panel diagnostyczny obejmujący 20-30 najczęstszych alergenów pokarmowych w jednym badaniu) [1][4][5]. Laboratorium ocenia powstawanie reakcji na obecność przeciwciał IgE – proces ten jest diagnozowany pośrednio, np. poprzez zmianę zabarwienia paska testowego [1].
Wynik pozytywny wskazuje na obecność swoistych przeciwciał przeciwko konkretnym alergenom, jednak zawsze należy go interpretować w połączeniu z objawami klinicznymi – samo wykrycie przeciwciał nie przesądza o rzeczywistej alergii [1][2].
Dzięki testom ALEX2 dostępna jest obecnie możliwość oznaczania nawet 295 parametrów swoistych IgE jednocześnie, zgodnie z europejskimi standardami diagnostyki alergii – są to obecnie najwszechstronniejsze i najbardziej zaawansowane laboratoryjne panele alergiczne [7].
Doustna próba prowokacji – na czym polega złoty standard diagnostyczny?
Doustna próba prowokacji kontrolowana placebo (DBPCFC) uznawana jest przez środowisko medyczne za najpewniejszy, choć wymagający i obarczony ryzykiem, sposób potwierdzenia alergii pokarmowej [2][9]. Badanie przeprowadza się wyłącznie w warunkach szpitalnych lub pod ścisłą kontrolą lekarską, aby w razie niepożądanej reakcji – w tym potencjalnej anafilaksji – udzielić natychmiastowej pomocy [2].
W ramach tej procedury pacjentowi podaje się stopniowo wzrastające dawki podejrzanego alergenu, przy czym podawanie odbywa się na przemian z placebo, uniemożliwiając zarówno osobie badanej, jak i lekarzowi prowadzącemu rozpoznanie, kiedy spożywany jest rzeczywisty alergen [2]. Uzyskana odpowiedź organizmu jest oceniana precyzyjnie na podstawie wystąpienia objawów klinicznych.
Interpretacja wyników i ograniczenia testów alergicznych
Nie każda obecność swoistych IgE w badaniu laboratoryjnym oznacza czynne występowanie objawów alergii. Dlatego interpretacja wyników testów powinna być zawsze powierzona lekarzowi specjalizującemu się w alergologii, który uwzględni wywiad kliniczny, sposób i częstotliwość kontaktu z potencjalnymi alergenami oraz rzeczywiste objawy pacjenta [1][2].
W przypadku wątpliwych lub sprzecznych wyników, a także w sytuacji podejrzenia alergii na rzadko występujące alergeny, niezbędne jest przeprowadzenie wspomnianej już doustnej próby prowokacyjnej, gwarantującej najwyższą precyzję rozpoznania [2][9].
Jak długo czeka się na wyniki i kiedy wykonać testy?
Rezultaty testów alergicznych z krwi są dostępne zwykle po kilku lub kilkunastu dniach w zależności od szerokości panelu alergenów poddanych oznaczeniu [1]. Wskazaniami do ich wykonania są nawracające objawy alergiczne po spożyciu określonych produktów oraz trudności z identyfikacją przyczyny dolegliwości na podstawie samego wywiadu lekarskiego.
Podsumowując, testy alergiczne pokarmowe są skutecznym i bezpiecznym narzędziem diagnostycznym, zwłaszcza u dzieci oraz osób wymagających precyzyjnego określenia źródła objawów [1][4][5][7].
Podstawowe etapy diagnostyki alergii pokarmowej – podsumowanie
- Pobranie krwi z żyły łokciowej
- Oznaczenie specyficznych IgE w panelu wybranych alergenów lub bardzo szerokim teście ALEX2
- Interpretacja rezultatów w kontekście objawów klinicznych
- W przypadku wątpliwości – wykonanie doustnej próby prowokacji pod kontrolą lekarską
Źródła:
- https://www.luxmed.pl/dla-pacjenta/uslugi/badania/testy-alergiczne-z-krwi
- https://www.alab.pl/centrum-wiedzy/nowe-wytyczne-dotyczace-diagnostyki-alergii-pokarmowej-co-to-oznacza-dla-pacjenta/
- https://www.medistore.com.pl/p/panel-pokarmowy-20-alergenow
- https://enel.pl/usluga/testy-alergiczne/
- https://diag.pl/pacjent/artykuly/niezawodny-test-alergiczny-alex-10-powodow-dla-ktorych-warto-go-wybrac/
- https://www.doz.pl/czytelnia/a16903-Alergia_pokarmowa__przyczyny_objawy_leczenie
AktivKids.pl to portal o rozwoju i zdrowiu dzieci dla rodziców, którzy cenią rzetelną wiedzę podaną bez zbędnych ozdóbek. Łączymy ekspertyzę specjalistów z praktyką codziennego rodzicielstwa – piszemy o tym, co faktycznie działa, nie o tym, co brzmi pięknie w teorii. Żadnych rewolucji ani cudownych metod, tylko sprawdzona wiedza, zdrowy rozsądek i szacunek dla tego, że rodzicielstwo jest wystarczająco trudne bez dodatkowej presji idealności.