Rozpoznanie, kiedy dziecko mówi pierwsze zdania, to kluczowy etap w obserwacji rozwoju mowy u najmłodszych. Już między 2 a 3 rokiem życia dziecko zwykle zaczyna łączyć słowa w zrozumiałe, krótkie wypowiedzi. Te pierwsze proste zdania są wyraźnym sygnałem, że mowa dziecka wchodzi w zaawansowaną fazę rozwoju, pozwalającą na coraz skuteczniejszą komunikację z otoczeniem [1][3].
Etapy rozwoju mowy dziecka
Rozwój mowy rozpoczyna się od etapów gaworzenia i wypowiadania pojedynczych dźwięków. Około 10-14 miesiąca życia pojawiają się pierwsze słowa, a nieco później zaczynają się pojawiać zestawienia tych słów w proste zdania [2][3][6].
Zachowania te stanowią kamienie milowe na drodze do pełniejszej sprawności językowej. Początkowo są to krótkie, często zlepione ze sobą wyrazy, które stopniowo przekształcają się w coraz bardziej złożone struktury gramatyczne [2][6].
Kiedy pojawiają się pierwsze zdania?
Między drugim a trzecim rokiem życia większość dzieci zaczyna budować proste zdania dwu- i trzywyrazowe. Oznacza to, że dziecko nie tylko umie już pojedyncze słowa, ale także potrafi łączyć je zgodnie z podstawowymi zasadami gramatyki [1][3].
W tym czasie maluchy najczęściej wykorzystują słowa z wcześniej zdobytego słownika. Dwuletnie dzieci mają zwykle czynny zasób od 150 do 600 słów, co pozwala na swobodne tworzenie prostych komunikatów [5]. Większość ich wypowiedzi jest czytelna i zrozumiała dla dorosłych – nawet 9 na 10 zdań jest już jasnych w przekazie [5].
Jak rozpoznać pierwsze zdania u dziecka?
Pierwsze zdania charakteryzują się prostą budową i jasnym przekazem. Zwykle składają się z dwóch lub trzech słów, które oddają najważniejsze potrzeby lub emocje dziecka. Ważnym kryterium rozpoznania, że dziecko weszło w ten etap rozwoju mowy, jest systematyczne łączenie przynajmniej dwóch słów w celu zakomunikowania jakiejś myśli lub potrzeby [1][3].
Etap ten można odróżnić od wymawiania pojedynczych wyrazów po tym, że dziecko zaczyna używać słów w relacji do siebie, jak także do innych osób oraz przedmiotów, z zachowaniem choć częściowej poprawności gramatycznej. Obserwuje się wtedy istotny postęp w umiejętności wyrażania złożonych komunikatów.
Czynniki wpływające na tempo rozwoju mowy
Na moment pojawienia się pierwszych zdań wpływa wiele czynników. Duże znaczenie mają różnice indywidualne – każde dziecko rozwija się w swoim tempie, co należy uznać za naturalny proces [2][3].
Z badań wynika także, że dziewczynki często zaczynają mówić wcześniej niż chłopcy, choć to chłopcy mogą szybciej osiągać etap budowania pierwszych prostych zdań [1][3].
Istotny jest również czynnik środowiskowy. Im więcej interakcji i komunikacji z opiekunami, tym szybciej rozwijają się kompetencje językowe dziecka. Aktywne odpowiadanie rodziców na wypowiedzi malucha oraz zachęcanie do rozmowy stymulują i przyspieszają proces uczenia się nowych słów i konstrukcji [6].
Dalszy rozwój mowy po pierwszych zdaniach
Po osiągnięciu umiejętności budowania pierwszych zdań następuje okres intensyfikacji rozwoju mowy. Między trzecim a siódmym rokiem życia dziecko doskonali swoją zdolność do porozumiewania się – wypowiedzi stają się coraz bogatsze oraz bardziej skomplikowane pod względem gramatycznym [1][3].
Ten etap wyróżnia się większą płynnością mówienia, pojawieniem się dłuższych zdań i coraz lepszym rozumieniem zasad języka. Maluch zaczyna w pełni wykorzystywać nabyte umiejętności w codziennej komunikacji, zarówno w domu, jak i w relacjach z rówieśnikami.
Podsumowanie – sygnały gotowości dziecka do mówienia zdań
Najważniejsze oznaki pojawienia się pierwszych zdań to systematyczne łączenie dwóch lub trzech wyrazów, coraz bogatszy zasób słów oraz rosnąca zrozumiałość wypowiedzi dla dorosłych [1][3][5]. Kluczowe w rozpoznaniu tego etapu jest baczne obserwowanie sposobu, w jaki dziecko komunikuje swoje potrzeby i myśli oraz szybkie reagowanie na pojawiające się nowe formy gramatyczne.
Proces opanowywania mowy wiąże się z indywidualnym tempem rozwoju i wsparciem rodziny. Regularna interakcja i rozmowy z opiekunami mogą znacząco przyspieszyć przyswajanie słów oraz konstruowanie pierwszych zdań [6].
Źródła:
- [1] https://akademiamadregodziecka.pl/kiedy-dziecko-zaczyna-mowic/
- [2] https://allaboutparenting.pl/blog/kiedy-dziecko-zaczyna-mowic/
- [3] https://www.aptelia.pl/czytelnia/a656-Kiedy_dziecko_zaczyna_mowic_i_jak_mu_pomoc_w_nabyciu_tej_umiejetnosci
- [5] https://diagram.pl/ile-slow-powinien-mowic-dwulatek/
- [6] https://dziecisawazne.pl/rozwoj-mowy/
AktivKids.pl to portal o rozwoju i zdrowiu dzieci dla rodziców, którzy cenią rzetelną wiedzę podaną bez zbędnych ozdóbek. Łączymy ekspertyzę specjalistów z praktyką codziennego rodzicielstwa – piszemy o tym, co faktycznie działa, nie o tym, co brzmi pięknie w teorii. Żadnych rewolucji ani cudownych metod, tylko sprawdzona wiedza, zdrowy rozsądek i szacunek dla tego, że rodzicielstwo jest wystarczająco trudne bez dodatkowej presji idealności.