Afazja co to za choroba neurologiczna i jak wpływa na codzienne życie?

Afazja to poważne zaburzenie neurologiczne, objawiające się utratą umiejętności rozumienia lub tworzenia mowy, które istotnie wpływa na codzienne funkcjonowanie osoby dotkniętej tą chorobą[2][3]. Choroba ta najczęściej występuje u osób po udarach mózgu i znacząco utrudnia komunikację społeczną oraz wykonywanie codziennych obowiązków[2][4].

Czym jest afazja?

Afazja to stan wynikający z uszkodzenia mózgu, szczególnie jego lewej półkuli, odpowiedzialnej za funkcje językowe[2][3]. Pomimo utraty zdolności mówienia lub rozumienia mowy, osoby z afazją nie tracą inteligencji – dochodzi wyłącznie do zaburzenia przetwarzania języka[2]. Trudności mogą dotyczyć zarówno mówienia, jak i rozumienia wypowiedzi innych osób[2].

Proces powstawania afazji związany jest z uszkodzeniem kluczowych struktur mózgowych odpowiadających za mowę, takich jak ośrodek Broca czy ośrodek Wernickego[4].

Główne przyczyny afazji

Udar mózgu stanowi najczęstszą przyczynę rozwoju afazji[2][3]. Do choroby tej może dojść również w wyniku niedokrwienia mózgu, nowotworów, urazów czaszkowo-mózgowych oraz niektórych innych schorzeń neurologicznych[2][3]. Uraz lewej półkuli mózgu wyjątkowo sprzyja wystąpieniu zaburzeń językowych[2]. Afazja nie jest wynikiem normalnego procesu starzenia się, a jej rozwój zawsze wiąże się z konkretnym incydentem patologicznym w obrębie mózgu[2].

Typy afazji i ich charakterystyka

Istnieje kilka rodzajów afazji, które różnią się zakresem objawów i poziomem zaburzeń językowych[6]. Wyróżnia się przede wszystkim:

• Afazję ruchową – z przewagą zaburzeń produkcji mowy, przy zachowanym stosunkowo dobrym rozumieniu wypowiedzi[6].
• Afazję czuciową – gdy głębokiemu upośledzeniu ulega rozumienie mowy, a produkcja wypowiedzi może pozostawać pozornie płynna, choć często niezrozumiała[6].
• Afazję mieszaną (czuciowo-ruchową) – łączącą cechy obu powyższych postaci[6].

W praktyce objawy mogą być złożone, obejmując trudności zarówno z wyrażaniem myśli, rozumieniem, jak i powtarzaniem słów oraz czytaniem i pisaniem[2].

Objawy i codzienne konsekwencje afazji

Afazja manifestuje się przede wszystkim trudnościami w komunikowaniu się z otoczeniem[2]. Mogą one obejmować:

• niezrozumienie mowy bądź jej zniekształcenie,
• kłopoty z wysławianiem się i doborem słów,
• brak możliwości powtarzania wypowiedzi,
• problemy z pisaniem i czytaniem[2].

Osoby dotknięte afazją mają utrudniony lub nawet uniemożliwiony kontakt z bliskimi i społeczeństwem, co skutkuje utratą niezależności i pogorszeniem jakości życia[2][4]. Często pojawia się też niedowład prawych kończyn, dodatkowo komplikujący codzienne funkcjonowanie[2].

Diagnostyka i leczenie afazji

Rozpoznanie afazji opiera się na obserwacji objawów oraz specjalistycznych badaniach neurologicznych i logopedycznych[2]. Diagnostyka ma na celu określenie obszaru i stopnia uszkodzenia mózgu oraz rodzaju afazji[4].

Kluczowa w leczeniu afazji jest terapia neurologopedyczna, która może przynieść częściową lub całkowitą poprawę funkcji językowych[4]. Proces terapii wymaga indywidualnego podejścia oraz zaangażowania zespołu specjalistów i najbliższego otoczenia chorego[4]. Możliwość powrotu do pełnej sprawności zależy w dużej mierze od przyczyny, rozległości i lokalizacji uszkodzenia[4].

Afazja a życie codzienne

Afazja utrudnia realizację wielu prostych czynności życia codziennego przez zaburzenia spontanicznego porozumiewania się[2][4]. Osoby chore stają przed barierami w relacjach rodzinnych, pracy zawodowej czy codziennych interakcjach społecznych[2][4]. W praktyce oznacza to ograniczoną samodzielność oraz konieczność ciągłego wsparcia ze strony otoczenia[2][4].

Ze względu na negatywny wpływ na psychikę i samopoczucie, niezbędna często okazuje się pomoc nie tylko medyczna, ale również psychologiczna[4]. Zrozumienie charakteru choroby przez bliskich i środowisko wspiera efektywność rehabilitacji i adaptację chorego do nowych warunków funkcjonowania[4].

Podsumowanie

Afazja jest poważnym zaburzeniem neurologicznym dotyczącym zdolności językowych, które najczęściej wynika z udaru mózgu lub innych uszkodzeń lewej półkuli[2][3][4]. Zaburza komunikację, utrudnia wykonywanie codziennych czynności i prowadzi do izolacji społecznej[2][4]. Wczesna diagnoza i terapia neurologopedyczna stanowią klucz do poprawy komfortu życia osób zmagających się z afazją[4].

Źródła:

• [1] https://www.damian.pl/zdrowie-psychiczne/afazja/
• [2] https://neuroexpert.org/encyklopedia/afazja/
• [3] https://www.medonet.pl/zdrowie,afazja—definicja-i-objawy,artykul,1726060.html
• [4] https://apteka.superpharm.pl/poradnik/czym-jest-afazja-jakie-sa-przyczyny-i-objawy-afazji-czy-leczenie-przynosi-efekty
• [6] https://www.mp.pl/pacjent/objawy/146423,afazja